De handgezaagde ziel

Over de terugkeer van de ambachtelijkheid in
de kunst en omstreken

Tijd is een vreemd ding. Hoe kan het bijvoorbeeld dat Luc Tuymans, die zich voornamelijk in oude kunst verdiept en nauwelijks in hedendaagse, toch met zijn werk de hedendaagse kijker diep weet te raken? Hoe kan hij onze aandacht nog vangen, geconditioneerd als wij zijn door snellere, geraffineerdere, geilere, dichter op de huid van de tijd zittende beelden dan ooit? Dat kan doordat voor hem een schilderij een visueel medium is en geen geschilderde theorie. Doordat zijn werk een kracht bezit die instinctief kan worden begrepen en er niet uit kan worden losgemaakt. Maar, zegt hij, het is wel het niet-culturele publiek dat die kracht het best kan zien. „Het professionele publiek reageert veel voorspelbaarder. Dat heeft zich geïnformeerd en kan alles herkennen. Maar daarom is het nog niet in staat om de vinger op de wonde te leggen.“
Ook het kunstpubliek is getekend door de twintigste eeuw. Zwaar bewapend met theorie kan het de kunstenaar herkennen in zijn professionaliteit, waar hij helder is, plaatsbaar, vergelijkbaar. En veel moeilijker in zijn instinct, waar hij obscuur is, grillig, anachronistisch – en waar nu precies de kunst zit. Daar moet hij het hebben van „mensen die gewoon kijken“. Je zou het ambachtelijk kijken kunnen noemen. Kijken dat net zo totaal op de eigen ogen durft te vertrouwen om de kunst uit een schilderij te halen, als de schilder op zijn hand vertrouwde toen hij die kunst erin probeerde te leggen.

(fragment uit De handgezaagde ziel)

Zie ook de ziel voor illustraties bij het boek en de tekst van Hoofdstuk I.

Te bestellen via info@mondriaanfonds.nl.